چهارمین فصل کاوش محوطه گبری مود

به گزارش روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، محوطه گبری مود در 5/3 کیلومتری شمال غرب شهر مود در میانه دشتی معروف به نخودی شامل دو تپه در محور شمال غربی ـ جنوب شرقی است که با نام A و B ثبت شده و تپه A دارای ارتفاع بیشتری نسبت به تپه B می­‌باشد. کاوش­های باستان‌­شناسی در طی چهار فصل بروی تپه B متمرکز بوده که شواهد و مستندات عکس‌­های هوایی از این تپه نشان از سازه­ای مدور با خندق در پیرامون که اطراف خندق با فضایی مربع شکل احاطه شده را نشان می­‌دهد و از لحاظ فرم کلی، این سازه معماری قابل مقایسه با سازه معماری در محوطه تخچرآباد و البته در مقیاسی بسیار بزرگ­تر از آن است.
کاو­ش­‌های صورت گرفته در سه فصل گذشته این محوطه با هدف لایه­نگاری و شناسایی فضاهای معماری بروی دیواره‌­های شمال شرقی و غربی این سازه مدور انجام شد که در پایان کاوش این فصول فضا‌های معماری مرتبط با بارو و حصار دفاعی تپه مود B کشف شده است. این ساختار دفاعی بارویی از چینه و خشت­‌هایی با ابعاد 8×38×38 و 8×40×40 سانتی­متر و پی سنگی چینی ساخته شده است، در بعضی قسمت­‌ها  آواری بودن فضا نشان تخریب سازه‌­های معماری بر اثر زلزله را نشان می­‌دهد. در فصل چهارم کاوش برخلاف فصول گذشته که بروی دیواره بیرونی سازه مدور انجام شد در مرکز سازه مدور ترانش‌ه­ای با ابعاد 5 × 10 متر با حضور 11 نفر از دانشجویان ورودی سال 1398 و با هدف شناسایی فضاهای معماری ایجاد شد که در ادامه روند کاوش دیوارهایی با مصالح سنگ و ملات گل مورد شناسایی قرار گرفت، علاوه بر ملات گل در ساخت فضاهای معماری قطعات گچ نیز بین فضاهای معماری به دست آمد که نشان از استفاده از ملات گچ در ساخت فضاهای معماری است. ارتفاع کم دیوارها و حجم زیاد سنگ در ساخت دیوار و عدم شناسایی خشت و چینه برای ساخت فضاهای معماری نسبت به فصول گذشته کاوش، به نظر می­رسد که دیوارهای کشف شده احتمالاً مربوط به پی دیوار بوده و قسمت­های بالایی بنا در گذشت زمان تخریب شده است. یکی از نکات جالب توجه در بین فضاهای معماری و قسمت­های آواری ترانشه شناسایی حجم زیادی از سنگ­ساب و مشتة سنگی است که در ارتباط با تغذیه ساکنین محوطه و آرد کردن غلات بوده که مورد استفاده قرار می‌­گرفته است.
از لحاظ حجم داده فرهنگی بیش­ترین حجم داده این فصل کاوش مربوط به سفال است که به دو دسته عمده تقسیم‌بندی می­‌شوند، سفال­های بدون نقش و سفال­های منقوش با نقش کنده یا با نقوش رنگی قرمز رنگ. سفال­های به دست آمده از لحاظ قدمت، سفال­های شاخصی مربوط به دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی است که شامل گونه سفالینه‌­های معمولی، شیاردار، داغدار، منقوش و زورقی می‌­باشد. اکثر فرم­های سفالی به دست آمده از این کاوش شامل خمره، کاسه و تنگ­های کوچک است. با این وجود بیش­ترین سفال­ها از لحاظ قدمت متعلق به دورة اشکانی است. با بررسی کلی سفالینه‌­های محوطه گبری مود B، در مورد بومی و یا وارداتی بودن سفالینه­‌های محوطه می­توان اذعان داشت که اگر چه به لحاظ تکنیک ساخت، شیوة تزیین، رنگ­مایه و ریخت‌­شناسی سفال­های این منطقه مشابهت­‌های فراوانی با نمونه سفال­های مشابه در سایر محوطه‌های شاخص دورة اشکانی وجود دارد، اما به لحاظ کیفی با مراکز اصلی تولید سفال­های اشکانی، سفالینه‌­های مورد مطالعه به احتمال بیشتر در کارگاه‌­های محلی و بومی ساخته شده‌­اند. به دلیل نزدیکی و ارتباط این منطقه با مناطق جنوبی به‌­ویژه سیستان و بلوچستان که یکی از محورهای اصلی بازرگانی بوده­، بیشترین مشابهت‌­ها با این منطقه دیده می‌­شود. این محوطه در سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۳۶۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.